Kazakistan ile Rusya ortasında, Kazakistan’daki Rus nüfus nedeniyle baş gösteren gerginliğin en besbelli işareti geçtiğimiz aylarda yapılan Petersburg Milletlerarası Ekonomik Forumu’nda ortaya çıkmıştı. Buradaki sözümona ekonomik içerikli tartışmalar gitgide jeopolitik bir tartışmaya dönüşmüş, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin forumda yaptığı konuşmada eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) tamamının “Rusya” olduğu savında bulunmuştu. Bunun öbür eski Sovyet ülkelerinde olduğu üzere bilhassa Kazakistan’da kaygı uyandırması doğal. Zira bu ülkede hatırı sayılır bir Rus nüfus da var.
Rusya’ya bağlanan bölgelerin yeni statüsü tanınmayacak
Duyduğu tasadan dolayı Kazakistan Devlet Lideri Kasım Cömert Tokayev Kazakistan’a yönelik Rusya kaynaklı toprak talebi savlarına sert bir karşılık verdi. Bununla kalmayarak Ukrayna’nın Moskova dayanaklı ayrılıkçı bölgelerini tanımayı reddettiğini de açıkladı.
Tokayev, Moskova’nın kelam konusu bölgelerde düzenlenen referandumları Birleşmiş Milletler’in (BM) iki kaidesinden biri olan “Ulusların Kendi Bahtlarını Tayin Hakkı”na dayandırmasını da “bu hakkı tanımayı sürdürürsek BM’nin bugün 193 olan devlet sayısı 600’ü bulur” diyerek eleştiriyordu zati.
Bu münasebetle Tayvan’ı da Güney Osetya’yı da, Abhazya’yı tanımadıklarını anımsatarak, Ukrayna’daki Rusya’ya bağlanmış bölgelerin yeni statüsünü de tanımayacaklarını söz etti açıklıkla.
İki ülke ortasındaki gerginliğin ikinci evresine de dün şahit olduk. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova‘nın Ukrayna’nın Astana Büyükelçisinin resmi etkinliklere katılmasını eleştirmesi, yeni bir krize yol açtı.
Öyle ki Kazakistan, Rusya’nın Astana Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığına çağırdı.
‘Bize her yer Rusya’
Rusya’da eski SSCB topraklarının Rus olduğu tezi sık sık lisana getiriliyor. En son Konstantin Zatulin isimli bir milletvekili de Kazakistan’ın toprak bütünlüğüne tehdit sayılacak laflar etmişti. Zatulin, “Rus nüfusun çoğunlukta olduğu bir dizi bölge ve yerleşim ünitesinin Kazakistan olarak isimlendirilen ülkeyle zayıf bir alaka içinde olduğunu” ileri sürdü.
Tokayev bu çeşit tabirler yüzünden duyduğu rahatsızlığı daha evvel de lisana getirmişti.
Bazı Rus parlamenterler Kazakistan’da Ocak ayında başgösteren karışıklıklığı bastırmak için Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü’nün (KGAÖ) asker gönderdiğini anımsatarak Kazakistan’ı “nankör olmakla” suçluyorlar daima. Tokayev ise bu nedenle Rusya’ya karşı rastgele bir borçlarının olmadığını vurguluyor. Tokayev bir mülakatta “Rusya’da kimileri tüm durumu çarpıtarak Rusya’nın Kazakistan’ı kelamda ‘kurtardığını’ ve Kazakistan’ın artık ebediyen Rusya’ya ‘hizmet etmesi ya da ayaklarına kapanması’ gerektiğini argüman ediyor. Bunların gerçeklikten uzak, büsbütün haksız argümanlar olduğuna inanıyorum” dedi.
Elçi krizinde Rusya haklı
Şu büyükelçilik krizinde Rusya’nın haklı olduğunu da belirtmeliyim. Zira Kazakistan’ın resmi etkinliklere davet ettiği Ukrayna Büyükelçisi Petr Vrublevskyi “şimdi ne kadar çok Rus öldürürsek çocuklarımız, onları o kadar az öldürmek zorunda kalacak” demişti.
Rusya’nın, her ne kadar gerginlik yaşasalar da kıymetli bir komşusu olan Kazakistan’ın bu cins kelamlar kullanmış birini resmi etkinliklere davet etmesi hakikaten de “diplomatik nezakete” yakışmıyor.
İki ülke ortasındaki bağlantılar nitekim çok ancak çok gergin. Rusya, dış siyasette amaç olarak nerede Rus nüfus varsa orayı kendi toprağı görme eğilimini sürdürüyor.
Sıkı bir Sovyet düşmanı olan, sağcı Putin’in önü alınamaz “fetih”, “işgal” doyumsuzluğu yeni yeni krizler çıkaracak üzere görünüyor.
Ukrayna başlangıç üzere güya.