Şekere artırım üstüne artırım gelirken özelleştirilen şeker fabrikalarının durumu ve şekerdeki fahiş fiyat artışının nedenlerinin belirlenip tahlil tekliflerinin ortaya konulması istemiyle Meclis’e araştırması önergesi verildi.
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer verdiği önergede şeker fabrikalarının özelleştirilme gayelerinin tutmadığı üzere başta şeker fiyatlarındaki artış olmak üzere tam karşıtı sonuçlar alındığına dikkat çekti. Gürer, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin, 2008 yılında ülkemizdeki şeker fabrikalarını özelleştirme kapsamına aldığını, 2018’den evvel 4 sefer yapılan ihalelerin çeşitli nedenlerle iptal edildiğini ve 2018 yılında 25 şeker fabrikasından 10’unun özelleştirildiğini hatırlattı.
‘Birer birer yok değerine sattılar’
Gürer, Alpullu, Afyon, Bor, Çorum, Elbistan, Erzincan, Erzurum, Kırşehir, Muş, Turhal şeker fabrikalarının özel kesime devredildiğini anımsatarak, “TÜRKŞEKER 29/4/2021 tarihli ve 3923 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak Türkiye Varlık Fonuna devredilmiş olup bünyesindeki 15 şeker fabrikası faaliyetlerini sürdürmektedir” dedi.
Gelinen noktada özelleştirmede öngörülen maksatların tam aksi sonuç verdiğinin görüldüğünü anlatan Gürer, “Pancar üreticisi korunmamış, çalışanların işini kaybetmesi önlenmemiş, şeker fiyatları katlamış, arz sorunu oluşmuştur. Özelleştirme bu sürecin oluşmasında değerli etkendir bu nedenle özelleştirme için gerçekçi bir araştırma ihtiyaçtır” diye konuştu.
Tarım Bakanlığı’na yönelttiği soru önergesine verilen cevapta, “Şeker satış fiyatları, şeker fabrikası işleten gerçek ve hukuksal bireyler tarafından serbestçe belirlenir” biçimindeki karara atıfta bulunulduğunu anlatan Gürer, “Görünen o ki özelleştirme ile piyasa fiyatları vatandaş lehine bir rekabeti değil yüksek fiyatla şekere erişebilmeyi getirmiştir” sözlerini kullandı.
‘Fiyatların artışında özelleştirme tesiri var’
Şeker fiyatlarının artmasında direkt özelleştirmelerle oluşan yüksek bir tesir olduğuna değinen Gürer, Meclis Araştırma Önergesi’nde şu tabirlere yer verdi:
“Hedefler vatandaşın faydasına olacak bir noktada belirlenmeyince tam aksi istikamette geliştiğine nazaran özelleştirme kararına yer yaratanların, raporlar tanzim ederek savunanlar ve bu kararı verenlerin artan şeker fiyatlarında sorumluluğu vardır. Özelleştirmeden 78 bine kadar düşen pancar çiftçisinin durumunu, stratejik bir eser olan şeker pancarında yaşanan problemlerin çok taraflı soruşturması bu bağlamda şeker pancarının ve şekerin geleceği açısından değerli bir yol gösterici çalışma olacaktır…”
Gürer, “TÜİK, 19 milyon ton şeker pancarı üretileceğini iddia ediyor. 2011 yılında 171 bin 752, 2020 yılında 93 bin 812, 2022 yılında 78 bin 755 şeker pancarı çiftçisi ekim yaptı. Çiftçi sayısı düşüyor. Özelleştirme şeker pancarı üretimini de vurdu. Şekerden mamul eser fiyatları şekere bağlı olduğundan daima zamlanıyor. Ekonomik krizle birlikte özelleştirmelerin problemleri artırdığını görüyoruz. Bakan, özel bölüm fabrikaları şeker fiyatını kendi belirler, mukavele bu türlü diyor ve özgür piyasa şartlarına işaret ediyor. Şekerde ağzımızın tadını kaçırdılar. Özel artırım yapıyor, kamu fabrikalarını artırım yapmaya zorluyor. Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi meseleleri katladı” diye konuştu.
‘Taban fiyat çiftçiyi memnun etmedi’
Gürer, şeker pancarı taban fiyatının da beklentinin altında kaldığını söyledi. Gürer, “Girdi maliyetlerinde yaşanan daima artış nedeniyle çiftçi ton fiyatı olarak 1700 TL civarında bir taban fiyat bekliyordu. 50 liralık bir dayanakla bin 450 liralık taban fiyat, çiftçi için çiftçi refahını sağlayacak bir taban fiyat değil. Çiftçi birtakım bölgelerde hasata başlıyor. Söküm Kasım ayı sonuna kadar devam edecek. Gelecek yıl Mart ayında yeni ekim periyodunda girdi maliyetlerinin enflasyon dikkate alınarak artacağı düşünülürse çiftçi yeniden kazanmamış olacak. Bir yılda 93 binden 78 bine düşen pancar eken çiftçi sayısı da dikkate alındığında taban fiyat çiftçi refahı dikkate alınıp belirlenmeliydi” dedi.