Maymun çiçeği virüsü süratle yayılmaya devam ederken Avrupa ülkeleri kırmızı alarm durumuna geçti. ABD, İngiltere, Kanada ve son olarak da Hollanda üzere ülkeler tedbirlerini, tarama ve aşılama üzere sistemlerle genişletmeye devam ediyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 30 Haziran’da Türkiye’de birinci maymun çiçeği hadisesinin tespit edildiğini açıkladı. Akabinde 25 Temmuz’da da Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), salgın için ‘küresel acil durum’ ilan etti.
Bakanlığın bilgisi yokmuş
Dünya alarm durumuna geçmişken, bakanlıktan Türkiye’deki olay sayısının artıp artmadığına ya da alınan tedbirlere ait bir açıklama gelmedi.
Bilim Konseyi Üyesi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, Cumhuriyet’ten Nilay Tuğçe Bostancı‘ya verdiği demecinde olay sayısının ikiye yükseldiğine dair bilgiler olduğunu söz etti. Lakin Türkiye’deki olay sayıları sorulan Bakanlık yetkilileri “konuya ait bir bilgi olmadığını” belirtti.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol ise Türkiye’de maymun çiçeği virüsüne ait hadise tespitinin hudutlu olduğunu ve hususun adeta umursanmadığını söyledi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 30 Haziran 2022 tarihinde birinci maymun çiçeği olayı bildirimin üzerinden 25 gün geçti.
Sessizce yayılıyor
Davutoğlu Şenol şöyle devam etti:
“Virüs, sessizce yayılıyor ve yayılımı hızlanıyor. DSÖ, çok sayıda ülkede yayılınca hem farkındalığın artırılması hem de ülkelerin birbirine gerektiği durumlarda yaptırımları uygulayabilmesi, yasal çerçevenin ve düzenlemenin uygun çizilebilmesi bakımından halk sıhhati için acil durum ilan etti. Bu hem daha dikkat cazip hem de daha kurallı bir izleme getirecek.”
Almanya uyarısı: Çok fazla ziyaretçi geldi
Davutoğlu Şenol, olay sayısı ve Türkiye’deki duruma ait olarak şunları kaydetti:
“Bize yansıyan, maymun çiçeği olduğunu düşündüğümüz ve taradığımız 1-2 olay olduğu, fakat bunu doğrulayamadık. DSÖ uyarıyor; Almanya ve İngiltere üzere ülkelerde çok sayıda hadise görüldü. Almanya’dan bize çok fazla ziyaretçi geldi.”
‘Tanısal süreç yapamıyoruz’
Şenol, ayrıyeten şunları kaydetti:
“Öncelikle tanısal bağ düzgün kurulmadı. Olayların çok görüldüğü ülkeler, artık o beklediğimiz çiçek gibisi manzara yerine, iltihaplanmış sivilce üzere manzaraları olan ve bizim kolay alerjidir, kıl kökü iltihabıdır diyebileceğimiz olayların da maymun çiçeği olabileceğini pahalandırıyor. Hasebiyle, düşündüren bulgulara sahip olanları ağır bir taramadan geçirmemiz gerekirken; kurgulama güzel yapılamadığı ve oturtulamadığı için düşündüren bulgular için bile tanısal süreç yapamıyoruz.”
‘Adeta umursamayın dendi’
Bu süreçte nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ait tekliflerini sıralan Davutoğlu Şenol, “Maymun çiçeği hastalığı, öncelikle bir halk sıhhati sorunu ve acilidir denmeli. Türkiye bunu şu anda yapmadı. Adeta ‘Tek bir hadisemiz var önemsemeyin, umursamayın’ dendi. İkincisi; bütün Halk Sıhhati acilinin, birinci basamağın ve ilgili hekimliklerin bu tanısal donanıma katılması, taramaya katılması ve insanların da kamunun da bu mevzuda uyarılıp, tanıya gitme konusunda cesaretlendirilmesi gerekir” dedi.
‘Cinsel yolla bulaşan hastalık klinikleri olduğu için daha çok teşhis alıyorlar’
Şenol ayrıyeten şunları söyledi:
“Şimdi dünyada bu hadiseler çok daha düzgün yakalanıyor, zira Almanya ve İngiltere üzere ülkelerde cinsel yolla bulaşan hastalık klinikleri faal çalışıyor. Bu hastalık da yakın temasla bulaştığı için ve o bireylerin de farkındalıkları yüksek olduğu için daha çok teşhis alıyor. Bu da yalnızca buz dağının görünen yüzü…”
‘Virüs yakın temas ve yüz yüze vakit geçirmekle bulaşıyor’
Maymun çiçeği için uygulanabilecek aşı uygulamasına da değinen Şenol değerlendirmelerini şu biçimde sürdürdü:
“2003 yılında Irak’a giden ABD askerlerinde çiçek aşısının yan tesirlerinin çok olduğu görüldü. Maymun çiçeği için 2019’da hazırlanan modifiye aşı stoku ise ABD’de mevcut. İngiltere ve Kanada yakın temaslı aşılamasına, ayaktan kliniklerde başladı ve bu mevzuda cesaretlendiriyor. Pek çok ülkede sıhhat çalışanlarına bu seçeneği açıyor. Zira sıhhat çalışanları tekrar risk altında, virüs yakın temas ve yüz yüze vakit geçirmekle bulaşıyor.”
‘Bu hastalık yayılma potansiyeli taşıyor’
Bilim Heyeti Üyesi ve KLİMİK Derneği Lideri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz ise maymun çiçeği hadise sayısını iki olarak duyduğunu fakat bakanlığın bu sayıları güncelleyip güncellemeyeceği tarafında bir bilgisi olmadığını söyledi.
Şimşek Yavuz, DSÖ’nün verdiği ihtara ait değerlendirmelerini şu halde sürdürdü:
“Bu kararın nedeni ülkeleri uyararak tedbir almayı sağlamak. Sonuçta bu bir sorun olarak karşımızda duruyor. Belirli kümeler riskli olabilir. Bilhassa çocuk yaş kümesinde ya da bağışıklığı baskılanmış kümelerde berbat sonuçlara neden olabilir. Şu an yayıldığı kümeler bu kümeler değil.
Hastalığın bu kümelerden başka kümelere geçmemesi için sistemli olarak olayları bulmak ve akabinde yakın temaslıları saptamak gerekiyor. DSÖ aslında bunu söylüyor. Şimdilik sorun yaratmıyor lakin ilerleyen periyotlarda tedbir alınmazsa sorun yaratabilir. Hudutlu olduğunu düşünmeyin. Bu hastalık yayılma potansiyeli taşıyor. Mesela yurt dışında iki çocukta tanımlandı.”
