Geçen hafta ABD Merkez Bankası’nın (Fed) akabinde İngiltere, İsveç, İsviçre ve Norveç başta olmak üzere birçok ülke merkez bankasının da faiz artırımına gitmesiyle global çapta resesyon kaygıları derinleşti.
Bu durum hisse ve tahvil piyasalarından çıkışların sürmesine neden olurken, dolar talebinin artmasıyla öteki ülke para üniteleri üzerindeki baskı da güçlendi.
ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi geçen hafta Nisan 2010’dan bu yana birinci defa yüzde 3,83’ü test etmesinin akabinde yüzde 3,75’te dengelendi. Dolar endeksi süratli yükselişini sürdürdü ve Mayıs 2002’den bu yana birinci sefer 114,5’i gördü
Artan resesyon korkuları ve dolardaki yükselişin tesiriyle emtia fiyatlarında da geri çekilme devam etti. Altının ons fiyatı geçen hafta yüzde 1,9 bedel kaybetmesinin akabinde bugün 1.627 dolarla Nisan 2020’den bu yana düşük düzeye geriledi. Geçen hafta yüzde 5,4 kıymet kaybederek 85,7 dolarla 8 ayın en düşük düzeyinden kapanan Brent petrolün varil fiyatı, bugün de 84,5 dolara indi.
Makroekonomik data tarafında cuma günü ABD’de imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde 51,8’e çıkarak piyasa beklentilerinin tersine yükseliş kaydetti. Ülkede hizmet dalı PMI da 49,2’ye yükselmesine rağmen eşik pahanın altında kalarak bölümde daralmanın devam ettiğini gösterdi.
Bu gelişmelerle cuma günü New York borsasında endeksler düşüşünü sürdürdü. S&P 500 endeksi yüzde 1,72 ve Nasdaq endeksi yüzde 1,80 paha kaybederek 3,5 ayın en düşük düzeyinden kapandı. Dow Jones endeksi de yüzde 1,62 azalışla Kasım 2020’den bu yana en makus kapanışını gerçekleştirdi. Endekslerin geçen hafta genelindeki ortalama kaybı ise yüzde 4,6’yı buldu.
Avrupa tarafında güç krizine ait gelişmeler ve bu kapsamda alınan önlemler gündemin odağındaki yerini korurken, İngiltere’de hükümet ekonomiyi canlandırma emeliyle 1972’den bu yana en kapsamlı vergi indirimlerini açıkladı. Ülkede gelecek mali yılda uygulamaya girecek olan vergi indirimlerinin enflasyondaki yükselişi tetikleyebileceği tartışmaları başlarken, halihazırda merkez bankalarının “şahin” ataklarına devam edeceği beklentileri de Avrupa iktisadında sakinlik riskini artırdı.
İngiltere’deki vergi indirimleri kararı sonrası yeni haftaya Asya piyasalarında sert düşüşle başlayan ve yüzde 3’e yakın kıymet kaybederek 1,0350 ile tarihinin en düşük düzeylerini gören sterlin/dolar paritesi, şu dakikalarda 1,0580’den süreç görüyor
Cuma günü euro bölgesinde öncü imalat sanayii (PMI) eylülde 48,5’le 26 ayın, hizmet kesimi PMI da 48,9’la 19 ayın en düşük düzeyine gerilerken, bu gelişmelerle Almanya’da DAX 40 ve İngiltere’de FTSE 100 endeksleri yüzde 1,97, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 2,28 kıymet kaybetti. Stoxx 600 endeksi Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi görürken, endekslerin geçen haftaki kayıpları yüzde 4’e yaklaştı.
Avrupa’da tahvil piyasalarından çıkışlar da hızlanırken, 10 yıllık tahvil faizi İngiltere’de 14 yılın, İsviçre’de ise 3 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Almanya’nın 10 yıllık tahvil faizi de Aralık 2011’den sonra birinci sefer yüzde 2,1’in üzerini test etti. Bu gelişmeler sonrası para piyasalarında, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) ekim ayı toplantısında siyaset faizini 75 baz puan artıracağı ve yıl sonunda yüzde 3’ün üzerine çıkaracağı beklentileri fiyatlanmaya başladı. İngiltere Merkez Bankası’nın faiz artırımına ait beklentiler ise 100 baz puana yükseldi.
Asya tarafında bugün açıklanan datalara nazaran, Japonya’da imalat sanayi PMI eylülde evvelki aya nazaran 0,5 puan azalarak 51’e gerilerken, hizmet bölümü PMI 2,4 puan artarak 51,9’a çıktı. Geçen hafta direkt döviz piyasasına müdahale edilen ülkede iktisat yetkililerinin zayıf yen karşısındaki ikazları da devam etti.
Japonya Maliye Bakanı Suzuki Şuniçi, yetkililerin para ünitesindeki düşüşlerin arkasındaki spekülatif hareketlere karşılık vermeye hazır olduklarını belirterek, hükümet ve merkez bankasının kur konusunda birebir kaygıları taşıdığını kaydetti.
Bu gelişmelerle Asya borsalarında yeni haftanın negatif başlaması dikkati çekerken, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 2,5, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,3, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,2 kıymet kaybetti.
Yurt içinde ise geçen hafta genelinde bankacılık payları üzerindeki satış baskısı devam ederken, azalan global risk iştahının da tesiriyle BIST 100 endeksi haftalık bazda yüzde 2,83 gerileyerek 3.281,61 puandan kapandı. Dolar/TL ise geçen hafta yüzde 0,9’luk artışla 18,4139’dan kapanmasının akabinde bugün bankalararası piyasanın açılışında 18,4485’le tarihi tepesini gördü.
Analistler, enflasyonist tasalarla yüksek faiz ortamının devam edeceği beklentileri ve bu paralelde artan resesyon dertlerinin global piyasalarda risk iştahının düşük seyretmesine neden olduğunu söyledi.
Bu hafta açıklanacak ağır data gündeminin yanı sıra merkez bankası yetkililerinin açıklamalarının piyasaların taraf tayininde tesirli olacağını aktaran analistler, döviz piyasasındaki hareketlerin de yakından izleneceğini kaydetti.
Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 3.200 ve 3.140 düzeylerinin takviye, 3.370 puanın direnç pozisyonunda bulunduğunu bildirdi.
Bu hafta yurt içinde milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s’un (S&P) cuma günü piyasalar kapandıktan sonra açıklanması beklenen Türkiye değerlendirmesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) toplantı tutanakları, yurt dışında ise Fed Lideri Jerome Powell, ECB Lideri Christine Lagarde ve Japonya Merkez Bankası (BoJ) Lideri Haruhiko Kuroda‘nın açıklamaları piyasaların odağında olacak. Makroekonomi bilgi gündeminde ise yurt içinde ekonomik itimat endeksi ve dış ticaret istikrarı, yurt dışında ise ABD’de ve İngiltere’de büyüme, euro bölgesinde ve Almanya’da enflasyon, Japonya’da sanayi üretimi öne çıkacak.