İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin temmuz ayı olağan toplantısı, “Reel Bölümü Destekleyen Nitelikli Finansman Siyasetlerinin Üretim ve İhracat Açısından Önemi’’ ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda yapıldı.
Toplantıya katılan Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, nitelikli finansmana ulaşamamaktan şikayet eden sanayiciyi, kredi çekip döviz almak ve stokçuluk yapmakla suçlayarak “Hepsinin listesi elimde” dedi ve “Türkiye’de bir döviz hastalığı var. Hala bankalardan ucuz kredi kullanıp döviz almanın önüne geçemedik. Merkez Bankası yahut BDDK yahut bankalar için ‘Kredi vermiyor’ deniyor. Ya el insaf. Hesabında 100 milyon dolar varken, 50 milyon dolar daha alıp hesabına koyma. Bunu vermeyeceğiz” diye konuştu.
İSO Lideri’nden Kavcıoğlu’na yanıt
İSO Lideri Erdal Bahçıvan, Kavcıoğlu’na, “Bankaların başı ve lideri olarak bu süreci istismar eden bankaları ortaya çıkarmak için gerçekten sizi misyona davet ediyorum. Ayrıyeten kendisini enflasyondan korumak için stok yapmış sanayiciyi bu kapsama sokarsanız bu tehlikeli bir bakış açısına dönüşür” cevabını verdi.
Konuşmasında dünyanın güç bir vakitten geçtiğini söyleyen Kavcıoğlu, Türkiye endüstrisinin sıkıntı vakitleri hem kendi uğraşları hem de Merkez Bankası’nın sağladığı finansal şartlar sayesinde uygun formda geçirdiğini ileri sürdü.
‘Sanayi dostu politika’
Yeni iktisat modelinde cari fazlaya dayanak olacak gayeli kredi siyasetleriyle en verimli sonuçları almaya odaklandıklarını söyleyen Kavcıoğlu, “Merkez Bankası olarak arz sürekliliği ve cari fazla kapasitemizi destekleyecek finansal şartları oluşturmayı amaçlayan sanayi dostu gayeli politikalarımızla yanınızda olmaya devam edeceğiz” dedi.
Sanayicilere Kavcıoğlu’ndan cevap: El insaf
Sanayiciler yüksek faiz yükü altında kuvvetli bir gayret verdiklerini ve finansmana ulaşamamaktan şikayet ettiler. Kavcıoğlu’nun bu şikayetlere karşılığı “El insaf” oldu.
Dönem devir görüşmeler gerçekleştirdiklerini söyleyen Kavcıoğlu, “Sıkıntıları biliyorduk fakat İstanbul Sanayi Odası’nda Türkiye’nin birinci 500’ünün yüklü olduğu ve Türkiye’de kredi rekorunun kırıldığı bir devirde bu kadar kredilerden şikayette bulunulması önemli formda konuşulması gerekiyor” dedi.
‘Çok haksızlık yapmamak lazım’
Türkiye’de Merkez Bankası tembelliği olduğunu söyleyen Kavcıoğlu, uzun vadeli kredilerle içerideki ihracatın finanse edilmesinin yaygınlaşması gerektiğini söyledi. Haksızlık yapmamak gerektiğini söyleyen Kavcıoğlu, “Bizim kredilerimiz de pek vadeleri o denli değil ancak uzun müddettir Eximbank kredileri de sıfır faizli” diye konuştu.
‘Çözmeye çalışıyoruz reaksiyon de buradan geliyor‘
Hemen herkesin sıfır faizle kredi ve döviz kullandığını söyleyen Kavcıoğlu, “Bunları konuşacağız. Yani ihracatı desteklemek için Eximbank’ın Merkez Bankası kaynağıyla verilen kredi düz hesap 106 milyon ancak kullanılan çok daha fazla. Bunun iki, üç katı. Yalnızca son 3-4 yılda 70 milyar dolar döviz alınmış. Yani Eximbank kredileri ihracat yüklü kullanılan krediler. Fakat ithalat yüklü kullanılmış ve büsbütün döviz alınmış. Ve maalesef kullanım biçimi şöyle; Eximbank bu krediyi döviz bazında TL olarak kullandırıyor. Aldığı gün ithalatçı ya da ihracatçı döviz alıyor. Vadesi geldiğinde de ihracat bedeliyle hiçbir biçimde alaka kurulmuyor. Tekrar piyasadan döviz alarak Merkez Bankası’na geri ödeniyor. Yani herkes bu türlü gözünü yumuyor.
Merkez Bankası rezerv yaptığını düşünüyor. Eximbank ihraç edeceği kredi verdiğini düşünüyor. İhracatçı da Eximbank kredisi aldığını düşünüyor. Yararlanan tek ihracatçı. Artık bunu çözdük biz. Bunu çözmeye çalışıyoruz reaksiyon de buradan geliyor. Artık bu heyeti tertip değişti” tabirlerini kullandı.
‘Buna kimse itiraz edemez’
Krediye ulaşılamadığının söylendiğini aktaran Kavcıoğlu, sayının iki katı arttığını belirterek “Şimdi hani kedi-ciğer sorunu. Nerede bu para? Kim aldı? O vakit ortaya yatırıp konuşacağız. Münasebetiyle Eximbank tek ulaşılabilir olmasın diye bunu bankalara da açtık. Bütün özel bankalara da limit verdik. Daha evvel 2 milyar dolar olan özel ve kamu bankaları limiti 10 milyar dolara çıkarıldı. İhracatçımız Merkez Bankası’nı eleştirmek yerine, bankalara gidecek bu kaynağı alacak. Bu kredileri verirken bankalar da bir komite alıyor. Kaynağı Merkez Bankası, para da orada duruyor ve alma hakkı da sizin. Buna kimse itiraz edemez” dedi.
‘Bu kadar şikayeti anlamıyorum’
Çok ucuz faizle, vadeleri değiştirdiklerini ve taahhüdü de kaldırdıklarını söyleyen Kavcıoğlu, 1 yıl vadeli olarak, ihracat kredisinin tüm bankalardan ve Eximbank’tan kullanabileceklerini söyledi. Kim kullanamıyorsa Kavcıoğlu, takipçisi olacağını da belirterek “Bu kadar net söylüyorum. Kaynak var, vade uzatıldı, faiz düşürüldü, bu kadar şikayeti anlamıyorum. Gideceksiniz krediyi kullanacaksınız. Merkez Bankası Lideri olarak söylüyorum” sözlerini kullandı.
‘Döviz hastalığı var’
Yüzde 30 dövizi ihracatçının da ithalatçının da bozmadığını ve herkesin döviz aldığını söyleyen Kavcıoğlu, “Dövizi bozacağız” dedi. Döviz kurunun arttığını söyleyenlere de Kavcıoğlu, “TL kredi kullandığınız vakit döviz kurunu karşılıyorsunuz. Merkez Bankası kaynaklı 3 ay yüzde 10’la para veriyoruz. Yüzde 10’u yalnızca kur muhafazaya yatırsan faiz getirisi var. Döviz hastalığı var. Dediğim üzere herkes döviz alma yolunda” dedi.
Tüm bankalarda, özel bankalarda limitlerin olduğunu fakat bunun yarısının boş olduğunu söyleyen Kavcıoğlu, kimsenin kullanmadığını belirtti ve “Eximbank’ta kullanılmıyormuş. Bu kaidelerde bir kişi, bir firma kredi alamıyorsa benim işim değil fakat takipçisi olacağım. Burada Sayın Başkan’ın yanında kelam veriyorum. Bu türlü bir şey yok. Münasebetiyle Türkiye finansmanda tarihi devri yaşıyor. Bakın 40-50, herkesi tenzih ediyorum. Bu türlü bir faiz oranı yok. Niçin yok söyleyeyim. 2022 birinci 6 ayı 2021 yılı boyunca kullanılan kredinin 3 katına yakın. 2021’de faizin düşürülmeye başlanmasından sonra da krediler arttı. Yani 2021’in eylülüne kadar birtakım bankaların kredi artış sayısı eksi. Büyük bankalardan bahsediyorum. 2021’in eylül ayından yıl sonuna kadar kredilerde faiz düşüşe geçti. Faiz düşüşlerinin nedeni sanayiciyi finanse etmek” tabirlerini kullandı.
‘Bu dayağı niçin yiyoruz?’
Yeni iktisat modelinin üzerinde durduğu bilhassa sanayiciyi, imalatçıyı, ihracatçıyı desteklemek olduğunu söyleyen Kavcıoğlu, “Yoksa biz bu bedeli niçin ödemeye çalışıyoruz? Bu dayağı niçin yiyoruz?” diye sordu ve şunları söyledi:
“Faiz düşürmenin en büyük, en kıymetli hedefi üretimi, yatırımı, istihdamı arttırıp, cari fazla vererek kalıcı fiyat istikrarını sağlamaktır. Kabul edersiniz, etmesiniz. Bizim yeni iktisat modelinde ısrarla üzerinde durduğumuz siyasetimiz budur. Bunun için de bütün bu manada gayeye kilitli, amaçlı, kredilerin önünü açtık. Yerine gitti mi gitmedi mi? Sayıları vereyim. Siz takdir edin.
‘Özel bankadan yüzde 20-22’in üzerinde kredi kullanmayın’
Özel bankalarda faizler yüksek mi? Evet onlarla da görüşüyoruz. Onlarla da bu hesabı, bu tartışmayı yapıyoruz. Burada da söylüyorum. Hiçbir özel bankadan yüzde 20-22’in üzerinde kredi kullanmayın. Siz de ısrarcı olacaksınız. Televizyona çıkıp Merkez Bankası’nı eleştirene kadar, Eximbank’ı eleştirene kadar bu paranın peşine düşeceksiniz. Şu an hiçbir banka yüzde 40 faizle para veremez. Biz de takipçisi olacağız. Siz de olun. Biz bir şey yapamıyoruz siz yapacaksınız. Yüzde 17’yle KKM 1 trilyonun üzerine çıktı. Biz bu kur müdafaalarını riskini, TL tarafında Hazine Maliye Bakanlığımız, döviz tarafında da Merkez Bankası aldı.
‘Bir kaynak var lakin herkes şikayet ediyor’
Bankalara hiçbir riski yok. Ve yüzde 17 kaynak aktardık. Dahasını söyleyeyim. Sizin olağan vadeli mevduat olarak yatırdığınız paraların vadesi 1 ay 35 gün 40 gündür. Bankacılık kesiminde tarihi vaadi bir devir yüzde 60’tır. 35-40 gündür. Bu kur korumalının vadesi 6 ay, 9 ay, 1 yıldır. Yani bankalara bu türlü bir fırsat da yarattık. İş dünyası bu kaynağın da peşinde olacak. Artık 1 trilyon verilmiş. Bir kaynak var ancak herkes şikayet ediyor. O vakit bu kaynak nerede ona bakacağız.”
‘Hepsinin listesi var bende’
Kaynağın bir kısmının nerede olduğunu bildiğini söyleyen Kavcıoğlu, herkesin döviz aldığını söyledi ve kendisinin de bu sayısı takip ettiklerini kaydetti. Sanayi odası üyeleri de dahil olmak üzere herkesin listesinin kendilerinde olduğunu söyleyen Kavcıoğlu, “Türkiye özgür piyasa lakin hem bu kullanılan paralarla döviz alacağız hem de gidip ucuz kredi alacağız. Alamadığımız vakit da şikayet edeceğiz. Bu olmaz. Bu haksızlık. Bunların hepsinin listesi var bende. Birebir de hepinizle paylaşabilirim. Sanayi Odası üyeleri de var. İTO’nun üyeleri de var. ATO’nun üyeleri de var. ASO’nun üyeleri de var” dedi.
“Önce sorunu bir görmemiz lazım. Bakın Eximbank tarafında bu kadar şikayetin nedenini, sayılar 3 aşağı 5 üst söyleyeceğim. 20 milyar dolarlık kredinin 2 milyarını falan özel bankalar kullanıyordu. Eximbank’ta yaklaşık 14-15 milyar dolar risk vardı. Yüzde 80’ini falan 20 firma kullandı”
Kavcıoğlu şu tabirleri kullandı.
“İhracatçılar alacak. İthalatçılar da alacak. İhracat yapan. Zira onlar da ithalatı ihracatın önünü açmak için ihracat yapabilmek için ithal mal alıyor. O iş adamlarımızla görüştüm. ‘Döviz alma’ dedik. Ha ithalat yapacaksın. Dövize gereksinimin mı var natürel? Ne vakit ödemen var. 1 hafta içerisinde gel bu krediyi al, kullan. Lakin hesabında 100 milyon dolar varken, 50 milyon dolar daha alıp hesabına koyma. Bunu vermeyeceğiz. İSO’dan bütün her yere ilan ediyorum.
Biz kimsenin döviz almasına karışmıyoruz. Hesabında riski karşılayacak döviz varken hala bankalardan ucuz kredi kullanıp döviz almasının önüne geçmek istiyoruz. Buna liderin buradaki odadaki yöneticilere mahzur olması lazım. Bakın şu an kur müdafaanın vadeleri geldi. Merkez Bankası’nı, Hazine’yi Türkiye’deki işte döviz herkes fiyatlıyor. Niçin? Kur muhafazalı dönecek, ödeyemeyecekler falan filan diye. Adamın yarını kur muhafazası dönüyor. Bugün kredi kullandırıyoruz. Bunu durdurduğunuz vakit bakanlık, Merkez Bankası yahut BDDK yahut bankalar kredi vermiyor diyor. Ya el insaf hesabında 100 milyon dolar var ya. 50 milyon dolar var. 10 milyon dolar var. Kurda devlet bu avantajı sağladı size.
Merkez Bankası olarak kaynaklarımızdan iş adamlarımızın yararlanması için elimizden gelen çabası sonuna kadar göstereceğiz. Liralaşma stratejimizi uygulayacağız. Türkiye döviz dolarizasyonun bedelini çok ağır ödüyor. Ödedi ve buradan çıkacağız.
Tabii ki ithalatçı döviz alacak. Yalnızca ithalatçılar değil, kurumsal firmalar da düşük faizli kredi kullanıp 55 milyar dolar döviz aldı. Biz bunu kullandırtmayacağız. Bankalarla da konuşuyoruz. Yatırım yapanın, üretim yapanın finansmana erişimi noktasında hiçbir şikayetinin olmaması lazım. Olanları da ısrarlı bir halde konuşup çözeceğiz.”
İSO Lideri’nden cevap gecikmedi
İSO Lideri Erdal Bahçıvan, Kavcıoğlu’nun oda üyelerine yaptığı tenkitlere yanıt verdi. Bahçıvan, “Sayın Liderim burada sahiden çok değerli bir toplantı yapıyoruz. Tahminen de tarihi bir toplantı yapıyoruz bugün. Siz nasıl ki vermiş olduğunuz imkanların istismarı noktasında bizi bir sorumluluğa davet ediyorsanız, Sanayi Odası’nın Lideri olarak ben de bankaların başı ve lideri olarak bu süreci istismar eden bankaları ortaya çıkarmak konusunda gerçekten sizi misyona davet ediyorum” dedi.
Kavcıoğlu: Endüstriciler de yarından itibaren dövizlerini bozacak
Bahçıvan’dan sonra Kavcıoğlu tekrar kelam alarak şunları söyledi:
“Faizler düşükken iş adamımız bunu farklı kullanıyor. Yani iş adamları alıyor parayı dövize yatırıyor. Bunun yüzlerce elimizde hesaptan örnekleri var yani. Kur muhafazada falan. Artık evvel bunu endüstrici çözecek. Düşük faizli krediyi alacak yatırım yapacak, ham husus alacak. Korktular stok yaptılar. Döviz aldılar stok yaptılar. Bilançolarına baktığınızda görürsünüz. Yani gayri resmi bir satış olsa da sonuçta bunu alıyor. Bu kadar stok geçen sene yapmamış da bu sene niçin yapmış? İşte döviz artacak. Ucuz kredi buluyor. Ucuz krediyi bulup alıp yatırım yapacak ya da daha ucuz maliyetle piyasaya verecekken fiyatlara yansıtmıyor, stok yapıyor. Öbür biçimde fiyatları şişirerek kendi kendimize ziyan veriyoruz.
Sanayiciler de yarından itibaren stoklarını azaltacak, dövizlerini bozacak. Riskse hepimiz alacağız. O kadar dövizi tutarsanız, elinize geçen parayla sattığınız tüm tahsilatla döviz almaya devam ederseniz bu olmaz. O vakit biz bize düşeni yapacağız yarından itibaren bunun tesirini göreceğiz.”
‘Türk endüstrisine karşı büyük haksızlık’
Kavcıoğlu’nun stokçuluk savları üzerine yine kelam alan Bahçıvan şöyle konuştu.
“Sayın Liderim döviz tarafında varım lakin stok tarafında yokum. Sayın Liderim o stok sanki endüstricinin envanterinde niye duruyor? Yani onun bir denemesini âlâ tahlil etmezseniz orada olayın boyutu çok öteki yere masraf. Şayet bilançosunda stok taşıyan kendisini enflasyondan korumak için kendisini hiç etmek için o stok almış olan sanayiciyi de bu kapsama sokarsak bu çok daha farklı ve tehlikeli bir bakış açısına dönüşür. Müsaade verirseniz bu tablonun Sanayi Odası Lideri olarak altını çizmek istiyorum. Bu stoku şirketinde farklı nedenlerde taşıyan endüstricinin hepsini itham altına alırsak Türk endüstrisine karşı büyük haksızlık yapılmış oluruz.”
‘Alma abi, alma’
“Öte yandan bir endüstricinin bankaların aldığı parayı 30-40 ‘dan bize satarken… “ Demesinin üzerine Kavcıoğlu’ndan “Alma abi, alma” kelamları dikkatleri üzerine çekti. Endüstricinin almak zorunda kalıyoruz kelamlarına ise Kavcıoğlu “O vermek zorunda kalacak” dedi.
‘Kayıtsız para 500 milyar dolar deniyor’
Ayrıca Kavcıoğlu, Türk iş insanlarının yurt dışında parası olduğunu da söyledi ve şu sözleri kullandı:
“Bununla birlikte 90 milyar dolar, 15 milyon doların üzerinde kredi kullanan firmaların bankacılık bölümünde parası vardı yılbaşında. 20 milyar dolar da yurt dışındaki hesaplarında var. Bu kayıtlı, kayıtsız olanı biz bilmiyoruz. Kayıtsız olan para 500 milyar dolar deniyor. Türkiye’deki iş adamlarının yurt dışındaki parasının 500 milyar dolar olduğu söyleniyor. Bunun yüzde 10’u gerçek olsa 50 milyar dolar eder.”