Doğu Karadeniz’de yayla, vadi, dere ve yol kenarlarına yırtıcı depolama usulleri ile biriktirilen çöpler, taşkınlarla sürüklendiği deniz ve kıyılarda kirliliğe yol açıyor. Birden fazla plastiklerden oluşan çöpler, dalgalarla kıyıya taşınıyor. Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Mikroplastik Araştırma Kümesi ve Deniz Elçileri Topluluğu üyeleri, Sarayköy plajında 300 metrelik kıyı şeridinde, 1 saatte yüzde 90’ı plastiklerden oluşan 80 kilogram çöp topladı.
RTEÜ Su Eserleri Fakültesi Mikroplastik Araştırma Kümesi takım başkanı, Deniz Biyolojisi Ana Bilim Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Ülgen Aytan, “Günlük hayatta kullandığımız her türlü plastik çeşitli yollarla denize ulaşıyor. Öğrencilerimizle 300 metrelik kıyı şeridi boyunca 80 kilogram çöp topladık, yüzde 90’ını plastikler oluşturuyor. Bunların içerisinde plastik şişeler ve yiyecek ambalajları çok değerli bir yer tutuyor. Birkaç gün sonra bilhassa bir fırtına sonrası bu kıyı şeridine geldiğimizde bu ölçü ya da daha fazla plastik bulmamız hayli mümkün. Zira deniz bizim ona gönderdiğimiz plastikleri kusuyor, plajda sonlanıyor. Bu plastikler deniz hayatı için çok büyük bir tehdit zira bir mühlet sonra yeniden denize ulaşıyorlar. Akıntı ve rüzgarlarla kıyıya vuruyorlar, kıyıdan tekrar denize, bu iki ortam ortasında gide gele her geçen gün ufak modüllere ayrılarak mikroplastiklere dönüşüyorlar, bunların da parçalanması ile birlikte nanoplastikler oluşuyor” diye konuştu.
‘Plastikleri önemli manada azaltmalıyız’
Plastiğin küresel sorun ve denizler üzerinde süratle artan en büyük tehdit olduğunu söyleyen Doç. Dr. Aytan, “Plastik üretiminin önümüzdeki yıllarda süratle artması bekleniyor. Günlük hayatta kullanılmaları denizde sonlanmaları demek. Bu artan üretim trendleri ile birlikte yakın gelecekte denizde plastik ölçülerinin daha da artmasını bekliyoruz. Olumsuz tesirleri laboratuvar çalışmalarıyla doğrulanıyor. Ülkemiz denizlerinde yapılan çalışmalar mikroplastiklerin birçok besinsel düzeyden canlıda, mikroskobik canlılardan tutun da omurgasız canlılara, balıklara, deniz memelilere kadar bulunmakta. Hasebiyle çeşitli yollarla deniz ortamını tehdit etmekte, iklimimize tesir etmekte. Yapacağımız şey plastikleri önemli manada azaltmak” dedi.
‘Bertarafın yanlışsız yapılması lazım’
Günlük hayatta kullanılan plastiklerin büyük kısmının tek kullanımlık plastiklerden oluştuğunu belirten Doç. Dr. Aytan, “Yapmamız gereken şey öncelikle tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkarmak. Plastik poşet uygulaması ile birlikte Karadeniz’de önemli manada denize giren yeni alışveriş poşeti ölçüsünde azalmalar gözlemledik. Bu öteki tek kullanımlık plastiklere de uygulanırsa, emsal yaptırımların tabiat üzerindeki baskıyı azaltmada tesirli olacağını düşünüyorum. Yeniden bertarafın gerçek halde yapılması lazım. Bilhassa Karadeniz’de kıyı boyunca yapılan dolgular ve ırmak vadisine yapılan boşaltımlar denize çok büyük bir plastik girdisi sağlıyor. Mahallî idarelerin bunu göz önünde bulundurarak Karadeniz’e giren plastik ölçüsünü azaltmada büyük gayret sarf etmesi gerek” diye konuştu.