Enflasyonu frenlemek için bu yılın başından bu yana 70 merkez bankası faiz artırımına giderken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK) 8’inci toplantısında siyaset faizini yüzde 14’ten yüzde 13’e indirdi. Kararın akabinde dünü 17.95’ten kapatan dolar 18.13 TL’ye kadar çıkarak 18.10’a geriledi. Dünü 18.28’den kapatan euro ise 18.47’yi gördükten sonra 18.45 TL’ye indi. Gram altın ise yüzde 1.3 artışla 1.030 TL’ye çıktı.
Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi de (CDS) kararın akabinde süratle yükselerek, 650’lerden tekrar 780 baz puana çıktı.
Karar sonrasında borsaya da satış geldi. BIST 100 endeksinde kayıp yüzde 1’i aştı. BIST bankacılık endeksinde de yüzde 3’ün üzerinde gerileme görüldü.
Yayınlanan PPK metninde jeopolitik risklerin dünya genelinde iktisadi faaliyet üzerindeki zayıflatıcı tesirinin artarak sürdüğüne dikkat çekilerek, şöyle denildi:
“Önümüzdeki periyoda ait global büyüme iddiaları aşağı taraflı güncellenmeye devam etmekte ve resesyonun kaçınılmaz bir risk faktörü olduğu değerlendirmeleri yaygınlaşmaktadır. Türkiye’nin geliştirdiği stratejik nitelikte tahlil araçları sayesinde temel besin başta olmak üzere birtakım kesimlerdeki arz kısıtlarının olumsuz tesirleri azaltılmış olsa da milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artış eğilimi sürmektedir. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğu ile işgücü piyasalarındaki katılıklara bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarında ayrışma devam etmektedir. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme uğraşlarının sürdüğü gözlenmektedir.”
‘Enflasyon yüzde 5’e inene kadar devam’
Yılın başındaki güçlü büyümenin dış talebin de olumlu tesiriyle ikinci çeyrekte de sürdüğüne dikkat çekilen metinde, şu tabirlere yer verildi:
“İstihdam kazanımları benzeri ekonomilere nazaran daha olumlu seyretmektedir. Bilhassa istihdam artışına katkı veren dallar dikkate alındığında büyüme dinamiklerinin yapısal kazanımlarla desteklenmekte olduğu görülmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, turizmin cari süreçler istikrarına beklentileri aşan güçlü katkısı devam etmektedir. Bunun yanında, güç fiyatlarındaki yüksek seyir ve ana ihracat pazarlarının resesyona girme mümkünlüğü cari istikrar üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için değer arz etmektedir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının emeline uygun halde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Ayrıyeten, son devirde bariz formda açılan politika-kredi faizi makasının nakdî transferin aktifliğini azalttığı kıymetlendirilmektedir. Bu çerçevede şura, makroihtiyati siyaset setini, nakdî transfer sisteminin aktifliğini destekleyecek araçlarla daha da güçlendirmeye karar vermiştir. Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı tesirleri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Heyet, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bununla birlikte, üçüncü çeyreğe ait öncü göstergeler iktisadi faaliyette bir ölçü ivme kaybına işaret etmektedir. Global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir devirde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması ehemmiyet arz etmektedir. Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiş, mevcut görünüm altında güncellenen siyaset faiz seviyesinin kâfi olduğunu değerlendirmiştir. Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir formda kurumsallaşması hedefiyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir.”
‘Biz gideriz tersine’
Bloomberg’in son yayınladığı haritaya nazaran, bu yıl dünyada 70 merkez bankası enflasyonu düşürmek için faizi en az 50 baz puan artırdı. Hatta kimi merkez bankalarının on yıllar sonra birinci kere faiz artırması dikkat çekti.
En son Ağbal artırmıştı
PPK, en son TCMB Lideri Naci Ağbal periyodunda yani 2021 Mart ayında siyaset faizini iki puan artırarak yüzde 19’a çıkarmıştı. Ağbal bu gelişme üzerine misyondan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu atanmıştı. Kavcıoğlu ise vazifesi devraldıktan sonra 5 ay faizi sabit tuttu. Fakat daha sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın savunduğu “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur” ve “Faiz ve enflasyonla uğraşta nas ne diyorsa onu yapacağız” tezleri çerçevesinde siyaset faizini kademeli olarak indirerek en son 16 Aralık 2021’de yüzde 14’e çekti.