Derinleşen ekonomik kriz, Adalet Bakanlığı İsimli İstatistikleri’ne de yansıdı. Bilgilere nazaran icra ve iflas dairelerindeki evrak sayısındaki artış dikkat çekti. BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine nazaran; belge sayısı 2021 yılı prestijiyle 32 milyona çıktı.
1 yıldaki artış yüzde 24 hızlandı
2021 yılında açılan icra ve iflas belge sayısı ise 8,3 milyon. 2020 yılında icra ve iflas dairelerine gelen belge sayısı 6,7 milyondu. Bu durum 1 yılda icra ve iflas evrak sayısındaki artışın yüzde 24 hızlandığını gösteriyor.
24 milyon evrak rafta
32 milyon evraktan karar bağlanan sayısı 3,3 milyon. 24 milyon belge, 2022 ve sonraki yıllarda görüşülmek üzere rafa kaldırıldı.
Dosya cinsleri de paylaşıldı
İcra ve iflas dairelerindeki belgelerin tipleri de isimli istatistiklerle paylaşıldı. Buna nazaran, 2021 yılındaki icra ve iflas evraklarının 2 milyon 904 binini, mahkeme kararı bulunan belgeler, 27 milyon 314 binini ise mahkeme kararı bulunmayan evraklar oluşturdu. Adliyelerdeki 4 bin 490 belge ise “İflas” çeşidi altında sınıflandırıldı.
Marmara Bölgesi iflasta başı çekiyor
Adalet Bakanlığı, icra ve iflas dairelerindeki evrakların coğrafik bölgelere nazaran dağılımını da paylaştı. Marmara Bölgesi, 14 milyon 659 bin icra ve iflas belgesi ile birinci sırada yer alırken Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerindeki evrak sayısı sırasıyla 3 milyon 694 bin, 3 milyon 646 bin ve 4 milyon 997 bin olarak rapora yansıdı.
İflas evrakı İstanbul’da bin 505
İstanbul ve Ankara en çok iflas evrakı görülen kentler olurken İstanbul’daki iflas evrakı sayısı kayıtlara, bin 505 olarak geçti. Başşehir Ankara’daki icra ve iflas belgelerinin toplam sayısının ise 509 olduğu bildirildi. İstanbul ve Ankara’yı, 159 iflas belgesi ise Antalya takip etti.
İcra ve iflas evrakındaki artışın nedeninin ekonomik kriz olduğunu belirten Ekonomi Profesörü Burak Arzova, şirketler ve şahıslar üzerinden icraların artmış olabileceğini, şahıslar üzerinden artan icranın ise alım gücü kaybıyla ilgili olduğunu söz etti.
‘Şirketler bazında artan icra evrakları da çok tehlikeli’
“Yüksek enflasyon, bunun getirmiş olduğu fiyat ve alım gücü kayıpları, maaş artışlarının yüksek enflasyonu telafi etmemesi bunların hepsi bu belgelerin artmasındaki temel nedenlerden birisi” diyen Arzova, şu tabirleri kullandı:
“Şirketler bazında artan icra belgeleri da çok tehlikeli. O vakit da şirketlerin bilhassa iç pazara satış yapmakta zorlanmaları, tahsilat zahmetleri içerisinde olmaları, bu önümüzdeki periyot de silsile olarak devam ederse tehlikeli sonuçlar doğurabilir. İstanbul Sanayi Odası 500 (İSO 500) içerisindeki şirketlerin büyük çoğunluğu öz kaynak dışında yani yabancı kaynakla büyüme gerçekleştirmişler. Daha net söz edecek olursak yabancı kaynakların toplam işletmeler içerisindeki oranı yüzde 70’lerin üzerine çıkmış durumda. Şirketler borçlu ve bu borçlulukları gün geçtikçe artıyor. Yabancı kaynaklara borçluluğu da şirketler kendi ortalarındaki borçlulukla döndürüyorlar. Karşılıklı olarak ticaret gerçekleştiriyorlar. Mal satıyor daha sonra tahsil ediyor ya da vade tanıyorlar birbirlerine. Şirketlerin tahsilat sorunu içerisine girmeleri durumunda o vakit o zincir etkilenir ve sonuç itibariyle şirketin iflası öteki şirketin de iflasını beraberinde getirecek bir sonuç doğurabilir.”
‘Önemli olan tahsil edilebilmesi’
İcra uzmanı Prof. Dr. Murat Yavaş ise icra müdürlüklerinde ve mahkemelerde önemli yoğunluğun yaşandığına değindi. Yavaş, mali yapının bozulmasıyla borç istikrarlarının de etkilendiğini belirterek mali yapının bozulmasıyla bir arada mal tedarik etmiş olan şirketlerin borçlarının geciktiğini söyledi. Mali yapısı yeterli olan şirketlerin ya da şahısların durumunun da değiştiğini belirten Yavaş, kritik bir noktaya temas etti: Burada kıymetli olan icra takibinin başlatılması değil tahsil edilebilmesi.
Her icra takibinin başlatılıyor olmasının bunun tahsil edileceği manasına gelmediğini vurgulayan Yavaş şu değerlendirmelerde bulundu:
“Herhangi bir alacak teziyle takip başlatılıyor ama alacaklı ekseriyetle alacağına ya hiç ulaşamıyor ya da kısmen ulaşabiliyor. Milyonlarca takip belgesi bulunmasına karşın bunların kıymetli kısmı alacağın tahsilini sağlayamıyor. İcra dairelerinin de durumu parlak değil, iş yükleri çok fazla. Mahkemelerin de iş yükleri çok fazla. Alacaklılar icra belgesiyle yükü icra müdürlüğüne bırakıyorlar. Sürecin devamında icra müdürlüğündeki takipler genel mahkemelere yansıyor. Genel mahkemeler kendilerine ilişkin en önemli iş yüklerinden ötürü icra evrakı kaynaklı meselelerin tahlilini uzmanlara bırakıyorlar. Oradan gelecek rapor doğrultusunda karar kurmaya çalışıyorlar.”
2022’inin kokutan tablosu
2022 yılının birinci yarısına yönelik datalar de dehşetli tabloyu gözler önüne serdi. 1 Ocak-10 Haziran günleri ortasında icra ve iflas dairelerine gelen belge sayısı 4 milyon 209 bin oldu. Belgelerden 3 milyon 240 bini sonuçlandırılırken 2022’nin birinci yarısında gelen belge sayısı 2021 yılının birinci yarısına oranla yüzde 29,9 arttı. 10 Haziran prestijiyle icra dairelerinde mevcut evrak sayısı 23 milyon 628 bin olarak kaydedildi.
