BM Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, 18-27 Temmuz tarihleri ortasında Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin çoklu ve kesişen nedenlerini inceledi.
Ayrıca, Türkiye’nin bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi ve çaba hususlarında yasal, kurumsal ve siyasi çerçevelere yönelik verdiği milletlerarası taahhütlerin uygulanışını da gözden geçirdi. Alsalem, Haziran 2023’te BM İnsan Hakları Kurulu’na sunacağı rapor ve Türkiye ziyaretine ait Ankara’da basın toplantısı düzenledi. Alsalem, Türkiye Cumhuriyeti’nin daveti üzerine ülkeye geldiğini, gayesinin bayan ve kız çocuklarına karşı şiddetin durumunu pahalandırmak olduğunu vurgulayarak ziyareti sırasında yabancı asıllı bayanların da durumlarını değerlendirmeye uğraş ettiğini kaydetti.
Alsalem, “Ziyaretim esnasında birçok bakanlık ile bir ortaya geldim. Bayanlar ile kızlar ile bir ortaya geldim. Onun dışında farklı vilayetleri ziyaret etme fırsatım oldu. Biraz hayal kırıklığına uğradığım bir konu oldu; sığınma konutunu ziyaret etme fırsatım olmadı. Keşke Sıhhat Bakanlığı ile de görüşebilseydim” dedi.
‘Sözleşmede çekilmiş olması hüzün verici’
Alsalem, bayana şiddet konusunda Türkiye’nin imza attığı memleketler arası mukaveleler olduğuna vurgu yaparak “İstanbul Kontratı ile ilgili mevzu başta konuşuldu. Ben Türkiye’nin bu kontrattan çekilmiş olmasını hüzün ile karşılıyorum. Bununla ilgili Danıştay kararı açıklandı, bunu da hüzün ile karşıladım. Türkiye Cumhuriyeti Hükumetini mukaveleden çekilme kararını yine değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum. Mukaveleden çekilmenin değerli olmasının nedenlerinden bir diğeri ise ülkede kontrattan çekilmeyi isteyen küçük azınlığın görüşlerine uymanın aslında bakarsanız ülkenin öteki milletlerarası insan halkları kontratları ve yönetmeliklerine dair tavrını da etkileyebileceği endişesidir” tabirlerini kullandı.
‘Türkiye son 15 yılda değerli adımlar attı’
Alsalem, Türkiye’nin aile içi şiddet dahil bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle gayret etmek ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak için son 15 yılda kıymetli adımlar attığına vurgu yaparak, “Kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun değerli bir yasal çerçeve koymaktadır. Cinsel şiddet kabahati için güç kullanım koşulu aranmamaktadır. Evlilik içi tecavüz bir kabahat olarak açıkça tanımlanmaktadır, hata olarak tanımlandığı için bu çok âlâ bir durumdur. Ülke 2007’den bu yana 4 hareket planı kabul etmiştir. Birtakım boşlukların olduğuna dair yetkililer ile görüşmeler de yaptık. Birtakım hususlar Türkiye’nin memleketler arası insan hakları yükümlülükleri ile uyumlu değil diye görüşlerimi ilettim. Bayana ve kız çocuklarına karşı işlenen her türlü şiddet hatasına ait cezasızlığın her türlü ortadan kaldırılması çok önemli” sözlerini kullandı.
‘Veriler kapsayıcı değil’
Türkiye’ye 18 yaş altı bütün çocuk evliliklerinin yasaklanması konusunda karar alması istikametinde davette bulunduğunu belirterek “Geçen yıl 300’den fazla bayan öldürülmüştür. Anladığım kadarıyla bakanlıklar kendi ortalarında data paylaşıyorlar aslında. Vakit zaman İçişleri Bakanlığı tarafından bunların halk ile paylaşıldığını da biliyoruz. Bu data sistematik olarak toplanmıyor, gereğince kapsayıcı değil. Türkiye aslında çok düzgün bir durumda, bu cins bilgileri toplamak için, cinayetleri pahalandırmak için bir müşahede meskeni kurabilecek bir pozisyonda” değerlendirmesinde bulundu.