Amerika Birleşik Devletleri’nin 15 Ağustos 2021’de geri çekilmesiyle Afganistan’da idaresi ele geçiren ve bayanlara yönelik gerici siyasetleri nedeniyle dünyanın gündemine oturan Taliban, İran’da gözaltı sırasında öldürülen Mahsa Amini için protesto şovları düzenleyen bayanlara müdahale etti.
Arab News’de yer alan habere nazaran, Afganistan’ın başşehri Kabil’de 25 Afgan bayan, İran’da gözaltına alınması akabinde uğradığı şiddet sonucu hayatını kaybeden Amini için protesto gösterisi düzenledi. İran’ın Kabil’de bulunan Büyüklelçiliği önünde protesto gösterisi düzenleyen bayanlar, “Kadın, hayat, özgürlük!” sloganları attılar. Bayanlara yönelik gerici siyasetleri nedeniyle dünyanın gündemine oturan Taliban ise havaya ateş açarak bayanları dağıttı.
Taliban’ın bayanlara yönelik politikaları
Taliban, Afganistan’ın denetimini ele geçirdiği Ağustos 2021’den bu yana ülkeyi fiilen yönetiyor. Başlarda, bayanların ve kız çocukların haklarının korunacağına ait açıklamalar yapan Taliban, bu hakları ihlal eden sistemsel ayrımcılık siyasetlerini devreye soktu.
Uluslararası Af Örgütü’nün “Taliban rejimi altında bayanların bir yılı” için yayınladığı raporda, Taliban’ın;
- Kadınların ve kız çocukların eğitim, çalışma ve özgür dolanım haklarını ihlal ettiği
- Ev içi şiddetten kaçanlara yönelik müdafaa ve takviye sistemini yok ettiği
- Kadınları ve kız çocukları ayrımcı kurallara yönelik ufak tefek ihlaller nedeniyle gözaltına aldığı
- Afganistan’ın çocuk yaşta, erken ve zorla evlilik oranlarındaki ani artışta rol oynadığı
vurgulandı.
Taliban iktidara geldiğinden beri bayanların özgürlüğünü sınırlayan onlarca yasak ve kararname çıkardı. Bayanları devlet idaresinin üst kademelerinden uzaklaştırdı ve kız öğrencilerin orta öğretime gitmesini yasakladı. Birtakım bölgelerde, bayanlar artık erkek aile üyeleri olmadan ehliyet alamıyor yahut uzun aralarda seyahat edemiyor. Halka açık birtakım parklar cinsiyete nazaran ayrıldı, taksicilerin başörtüsü takmayan bayanları alması yasak. Ayrıyeten bayanların halka açık alanlarda burka giymesi gerekiyor.
Kadın İşleri Bakanlığı Eylül 2021’de kapatıldı ve yerini Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Tedbire Bakanlığı aldı. Kabinenin tamamı erkeklerden oluşuyor.
Mahsa Amini olayı ve protestolar
İran’da “başörtüsü kurallarına uymadığı” 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini, gördüğü şiddet sonrası hayatını kaybetmişti. Amini’nin vefatının akabinde başşehir Tahran ve ülkenin birçok kentinde protesto şovları başlarken İran’daki bayanlara takviye şovları dünyanın her yerine yayıldı.
İran devlet televizyonu şovlar sırasında ortalarında güvenlik güçlerinin de olduğu 41 kişinin hayatını kaybettiğini duyurmuştu.
Olaylar devam ederken güvenlik güçleri yargının talimatıyla, protestolara katılan ve “kamu güvenliğini tehlikeye attığı” tez edilen göstericilere yönelik tutuklama dalgası başlatmış, bu kapsamda Gilan’da 739, Mazenderan’da 450, İlam’da 180 kişinin gözaltına alındığı açıklanmıştı.
Tahran Üniversitesi Öğrenci Birliği en az 30 öğrencinin, Tahran Gazeteciler Sendikası ise 10 gazetecinin gözaltına alındığını duyurmuştu.
Toplam gözaltı sayısının 2 binin üstünde olduğu varsayım ediliyor.
halktv.com.tr // Dış Haberler
Fotoğraf: Arşiv