Uluslararası Para Fonu (IMF), global besin krizi nedeniyle finansal maliyetlerin arttığını belirterek besin güvensizliğine yüksek oranda maruz kalan ülkelerin besin ve gübre fiyatlarındaki artış nedeniyle 2022 ve 2023’te ithalat maliyetlerinin 9 milyar dolar artabileceğini bildirdi.
IMF, “Küresel Besin Kriziyle Uğraş: Tesir, Siyaset Karşılığı ve IMF’nin Rolü” başlıklı raporunu yayımladı. Raporda, büyük fiyat şoklarının besin güvensizliğini şiddetlendirmesi nedeniyle dünyanın bir besin kriziyle karşı karşıya olduğuna işaret edildi. Besin güvensizliğine çatışma, iklim şokları ve salgının tesiri dahil olmak üzere 2018’den bu yana artan çok sayıda faktörün katkıda bulunduğu belirtilen raporda, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın temel besin hususları ile gübrelerin memleketler arası fiyatları üzerindeki baskıları şiddetlendirmesiyle 2022’de durumun keskin bir biçimde daha da berbata gittiği aktarıldı. Raporda, milletlerarası fiyatların son devirde gevşemesine karşın 2020-2021 ortalamalarının kıymetli ölçüde üzerinde kalmaya devam ettiği vurgulandı.
En çok düşük gelirli ülkeleri etkiliyor
Gübre ve güç için yüksek fiyatların yanı sıra değerli aşağı istikametli risklerin de görünümü olumsuz etkilediğinin altı çizilen raporda, “Dünya şu anda, pek çok ülkeyi önemli besin kıtlığıyla baş başa bırakan ve büyük acılar ile çok sayıda vefata neden olan 2007-2008 krizine eşit oranda bir besin kriziyle karşı karşıya” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, besin krizinin global bir olgu olmasına karşın en çok düşük gelirli ülkeleri etkilediğine işaret edilerek besin krizinin insani acılar yaratmasının yanı sıra büyük ekonomik maliyetleri olduğu da kaydedildi.
Söz konusu krizin birden fazla düşük gelirli ülkeler olmak üzere Ukrayna ve Rusya’dan yapılan ithalata epeyce bağımlı 48 ülkede en makus durumda olduğu belirtilen raporda, besin güvensizliğine yüksek oranda maruz kalan ülkelerin besin ve gübre fiyatlarındaki artış nedeniyle 2022 ve 2023’te ithalat maliyetlerinin 9 milyar dolar artabileceği aktarıldı. Raporda, 2022’de akut besin güvensizliğini ortadan kaldırmak için yaklaşık 50 milyar dolara muhtaçlık olduğu, uzun vadede bu sayının artabileceği kaydedildi.
Sudan, Kırgızistan, Belarus, Tacikistan ve Ermenistan’ın gayrisafi yurtiçi hasılalarının (GSYH) yüzdesi olarak Ukrayna ve Rusya’dan besin ithalatına en bağımlı ülkeler olduğu belirtilen raporda, Ukrayna ve Rusya’nın gübrelerine en çok bağımlı olan ülkelerin ise Moldova, Letonya, Estonya, Paraguay ve Kırgızistan olduğu bildirildi.
Hızla harekete geçme çağrısı
Ayrıca IMF Lideri Kristalina Georgieva ile IMF yetkilileri Björn Rother ile Sebastian Sosa bahse ait ortak bir blog yazısı kaleme aldı.
Söz konusu yazıda, gibisi görülmemiş insani zorluğun, kâfi yiyeceği olmayanların acılarını hafifletmek ve muhtaçlığı olan ülkelere finansman sağlamak için süratli bir formda harekete geçmeyi gerektirdiği vurgulandı.
Birçok ülkede siyaset yapıcıların insanları mevcut besin krizinden korumak için mali tedbirler aldığına işaret edilen yazıda, sadece bu yıl için besin krizine yüksek seviyede maruz kalan ülkelerin en fakir ailelerin bununla başa çıkmasına yardımcı olmak için 7 milyar dolara gereksinim duyduğunun kestirim edildiği kaydedildi.
Yazıda, insanların süratli ve kâfi bir halde desteklenmesi, açık ticaretinin sürdürülmesi, besin üretiminin artırılması, dağıtımının güzelleştirmesi ve iklime güçlü tarıma yatırım yapılması gerektiği tabir edildi.
IMF’den besin şokuna yönelik yeni finansman penceresi
Öte yandan Georgieva, ülkelerin besin güvensizliğini ele almasına yardımcı olacak yeni bir “gıda şoku penceresi”nin oluşturulduğunu duyurdu.
Georgieva, yeni finansman penceresinin acil ödemeler istikrarı gereksinimi olan ve akut besin güvensizliği, keskin besin ithalatı şoku yahut tahıl ihracatı şoku yaşayan ülkelere acil durum finansmanına ek erişim sağlayacağını aktardı.
Yeni finansman penceresinin bir yıl müddetle açık olacağını belirten Georgieva, yeni finansman penceresiyle IMF’nin kırılgan ülkelerdeki insanlara yardım etmek için ek yardım sağlayacağını söz etti.
