Çin, ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin akabinde, ekonomik yaptırım olarak yorumlanabilecek bir kararla, adadan turunçgiller ve iki çeşit balığın ithalatını durdururken, Dışişleri Bakanı Vang Yi de sözkonusu ziyareti kınadı.
‘İthalat bildirimlerini durdurun’
Gümrükler Genel Yönetiminin açıklamasına nazaran, Tayvan’dan greyfurt, limon ve portakal üzere turunçgiller ile beyaz saç kuyruğu ve istavrit çeşidi balıkların ana karaya girişi yasaklandı. Yasak kararının ilgili düzenlemeler ve besin güvenliği kuralları mucibince alındığı belirtilirken tüm gümrük ünitelerinin karar uyarıcında ithalat bildirimlerini kabul etmeyi durdurması istendi. Açıklamada, Pelosi’nin ziyaretine ve bununla irtibatlı mümkün ekonomik yaptırım ihtimaline değinilmedi.
‘Ziyaret, berbat niyetli şuurlu bir siyasi provokasyon’
Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Bakan Vang, Pelosi’nin, Çin’in tüm ihtar ve protestoları karşın gerçekleştirdiği ziyaretin, Çin’in egemenliğini makus niyetle ihlal eden şuurlu bir siyasi provokasyon olduğunu savundu. Ziyaretin Çin halkında öfkeye yol açtığını vurgulayan Vang, “(Pelosi’nin ziyareti) Bir kere daha kanıtlıyor ki, kimi ABD’li siyasetçiler Çin-ABD bağlantılarında ‘sorunları yaratan’, ABD ise Tayvan Boğazı’ndaki barışın ve bölgesel istikrarın ‘en büyük yok edicisi’ haline gelmiştir” tabirini kullandı. Vang, “tek Çin” unsurunun memleketler arası bağları yöneten temel normu ve İkinci Dünya Savaşı sonrası memleketler arası nizamın ana ögelerinden biri olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: “ABD, Çin’in yine birleşmesini engellemeyi aklından dahi geçirmemeli. Tayvan Çin’in modülüdür, Çin’in yine bütünleşmesi vaktin eğilimi ve tarihin varacağı kaçınılmaz sonuçtur. Çin, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan güçlere ve dış müdahalelere asla ödün vermeyecektir.”
‘ABD’nin uğraşı boşuna olacaktır’
Tayvan sorunun Çin’in zayıf ve karışıklık içinde olduğu bir periyodun eseri olduğu ve ulusal canlanmayla birlikte sona ereceğini söz eden Vang, “ABD, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan güçleri ne kadar desteklerse desteklesin, gayreti boşuna olacaktır. Diğer ülkelerin iç işlerine karışmasının meşum kayıtlarına daha fazla sayfa eklemekten öbür işe yaramayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Çin Dışişleri Bakanlığı, dün gece Pelosi’nin uçağının Tayvan’a inmesinin çabucak akabinde yaptığı açıklamada, ziyareti kınadığını bildirmişti.
Washington idaresine protesto
Dışişleri Bakanlığı, ayrıyeten ABD’nin Beijing Büyükelçisi Nicholas Burns‘u bakanlığa çağırarak Washington idaresini protesto etmişti. Çin Savunma Bakanlığı da ada etrafında “bir dizi askeri tatbikat” düzenleyeceğini duyurmuştu. Çin ajansı Xinhua’nın haberine nazaran, Dışişleri Bakan Yardımcısı Şie Fıng, dün gece Büyükelçi Burns’ü hemen bakanlığa çağırarak ziyaretin “tek Çin” unsurunu ve ABD-Çin ilgilerinin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’deki taahhütleri ihlal ettiğini belirtti. Ziyaretin Çin-ABD alakalarının siyasi yapısına büyük ziyan verdiği, Çin’in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü zedelediğini, Tayvan Boğazı’ndaki barış ve istikrarın tabanını aşındırdığını ve Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçlere yanlış ileti verdiğini tabir eden Şie, “Bu davranış, son derece makûs niyetlidir ve sonuçları çok önemli olacaktır. ABD hükümeti bundan sorumlu tutulmalıdır” dedi.
Bakan Yardımcısı, ABD hükümetinin Pelosi’nin şuurlu hareketini kısıtlamak yerine müsamaha gösterdiğini belirterek, Washington’dan, yanlışıyla yüzleşmesini, ziyaretin yol açtığı olumsuz sonuçları giderecek pratik önlemleri almasını talep etti. ABD’ye, “Tayvan kartını oynamaktan”, Tayvan’ı Çin’i çevrelemek için kullanmaktan ve Çin’in iç işlerine karışmaktan vazgeçme daveti yapan Şie, “Tayvan, Çin’in Tayvan’ıdır ve sonunda ana karanın kucağına dönecektir. Çin halkı hayaletlerden, baskıdan ve berbatlıktan korkmaz” sözlerini kullandı.
Çin Dışişleri Bakanlığı, dün gece Pelosi’nin uçağının Tayvan’a inmesinin çabucak akabinde yaptığı açıklamada, ziyareti kınadığını bildirmişti.
Ulusal Halk Kongresinden kınama
ÇUHK Daimi Komitesinden yapılan açıklamada, ziyaretin Çin’in egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün ihlali olduğu vurgulanarak, şu tabirlere yer verildi: “ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi, Çin’in tüm muhalefetine ve protestolarına karşın, 2 Ağustos’ta Tayvan’ı ziyaret etti. Bu davranış, tek Çin prensibinin ve Çin-ABD bağlarının temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’deki taahhütlerini ihlal etmiş, Çin’in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü, Çin-ABD alakalarının siyasi temelini zedelemiş, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçlere yanlış ileti vermiştir. Çin meclisi, bu davranışı kabul edemez ve güçlü formda kınar.”
Anayasal sistemde “güçler birliği” unsurunun geçerli olduğu Çin’de yasama organı fonksiyonu gören ÇUHK’yı, öbür kurumlar üzere ülkeyi yöneten Çin Komünist Partisi şekillendiriyor. Genel Konsey toplantısı yılda bir kere yapılan meclisin olağan yasama faaliyeti 150 kişilik Daimi Komite tarafından yürütülüyor.
Nisanda planlanan ziyaret iptal edilmişti
82 yaşındaki Pelosi’nin nisanda Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret, Covid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Çin Dışişleri Bakanı Vang, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin “tek Çin” unsurunun tanımladığı “kırmızı çizginin aşılması” manasına geleceği ikazında bulunmuştu. Pelosi, 25 yıl ortadan sonra Ada’yı ziyaret eden birinci ABD Temsilciler Meclisi Lideri oldu. Daha evvel 1997’de Newt Gingrich, bu misyonu yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti.
