Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da (TCMB) yayınladığı Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, enflasyondaki artışın global mal ve güç fiyatlarındaki artıştan kaynaklandığını açıkladı. Rapora nazaran haziranda tüketici yıllık enflasyonu temel mallar kümesinde yaşanan sonlu düşüş haricinde tüm alt kümelerde yükselirken, kelam konusu yükselişe en bariz katkı 3.65 puanla güç kümesinden geldi.
Nureddin Nebati de dün yaptığı açıklamada, “Finansal piyasalarda istikrarı artırmaya yönelik attığımız adımlara karşın başta güç ve tarım eserleri olmak üzere global emtia fiyatlarındaki yüksek artışların devam etmesi, ülkemizde de haziran ayında enflasyonun yüzde 4.95 gerçekleşmesinde tesirli olmuştur” demişti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) haziran ayında tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) yüzde 4.95 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 78.62’ye yükseldiğini açıklamasının akabinde TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı. Rapora nazaran, haziran ayında tüketici yıllık enflasyonu temel mallar kümesinde sonlu gerilerken, başka alt kümelerde yükseldi. Enflasyondaki yükselişe en besbelli katkı ise güç kümesinden geldi. Bu periyotta memleketler arası ve yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki yükseliş sürdü.
Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış eğilimlerinde gerileme gözlendi. Göstergelerin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş ise sürdü ve haziranda geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran B endeksi 2,79 puan artarak yüzde 64,42’ye, C endeksi 1,22 puan yükselerek 57,26’ya çıktı. Kelam konusu gelişmelerle haziranda evvelki aya nazaran yıllık tüketici enflasyonuna katkı güçte 3,65 puan, hizmette 0,88 puan, besinde 0,29 puan, alkol-tütün-altın kümesinde 0,21 puan ve temel malda 0,09 puan arttı.
‘Kirada aylık değişimlerde hızlanma görüldü’
Hizmet fiyatları haziranda yüzde 3,98 yükselirken, küme yıllık enflasyonu yüzde 48,69’a ulaştı. Bu devirde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi. Lokanta-otel fiyatları gerek yiyecek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,42 arttı ve bu kümede yıllık enflasyon yüzde 79,55’e çıktı. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 4,57 artarken, kara yolu ve demir yolu ile kentler ortası yolcu nakliyatıyla birlikte hava yolu nakliyeciliği öne çıktı. Böylelikle ulaştırma kümesi yıllık enflasyonu yüzde 81,83 oldu.
Haberleşme hizmetlerinde fiyatlar yüzde 3,16 artarken, internet ve telefon görüşme fiyatları bu görünümde tesirli oldu. Öteki hizmetler kümesinde fiyatlar yüzde 3,14 yükseldi. Bu gelişmede büyük ölçüde sigorta, bakım-onarım hizmetleri ve paket cins kalemlerinin tesiri hissedildi. Kira kümesinde ise haziranda aylık artış yüzde 3,11 seviyesinde gerçekleşirken, mevsimsellikten arındırılmış aylık değişimlerde hızlanma görüldü.
Giyim ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yataya yakın seyretti
Temel mal fiyatları haziranda yüzde 2,80 artarken, küme yıllık enflasyonu 0,46 puan düşüşle yüzde 64,86’ya geriledi. Bu devirde yıllık enflasyon sağlam mal kümesinde yükselirken, öbür alt kümelerde geriledi.
Altın hariç sağlam mal fiyatları haziranda yüzde 3,65 artarken, bu gelişmede yüzde 6,53’le mobilya, yüzde 3,29’la araba fiyatları belirleyici oldu. Böylece küme yıllık enflasyonu yüzde 77,90 düzeyine ulaştı.
Diğer temel mallarda fiyat artışları küme geneline yayılırken, ferdî bakım eserleri, konut bakım-onarım materyalleri, konut içi dokumacılık eserleri ve meskenle ilgili paklık materyalleri öne çıktı ve küme aylık enflasyonu yüzde 3,11 olarak gerçekleşti. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yataya yakın seyretti ve yıllık enflasyon 2,92 puan düşüşle yüzde 26,35’e geriledi.
Enerjide fiyat artışları küme geneline yayıldı
Enerji enflasyonu haziranda Türk Lirası cinsinden memleketler arası güç fiyatlarındaki görünüme paralel akaryakıt, doğal gaz ve elektrik kalemleri öncülüğünde değerli ölçüde yükseldi.
Enerji fiyatları haziranda yüzde 16,16 artarken, küme yıllık enflasyonu 30,12 puanlık yükselişle yüzde 151,33’e çıktı. Fiyat artışları küme geneline yayıldı ve gerek akaryakıt gerekse yönetilen/yönlendirilen kalemlerde yüksek fiyat artışları gözlendi.
TL cinsi milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 21,88 yükseldi. Bu alt kümede yıllık enflasyon yüzde 251,98 düzeyine ulaştı. Mesken tarifelerinin düzenlenmesi sonucunda doğal gaz fiyatları yüzde 25,11 ve elektrik fiyatları yüzde 15,01 yükseliş sergiledi.
Bu periyotta tüp gaz fiyatlarında artış yüzde 6,25 olurken, şebeke suyu fiyatları yüzde 3,39 arttı.
Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın yansımaları izlendi
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları haziranda yüzde 2,09 arttı ve küme yıllık enflasyonu 2,30 puan yükselerek yüzde 93,93’e ulaştı. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 5,96 puan düşüşle yüzde 91,65’e gerilerken, işlenmiş besinde 10,03 puan artışla yüzde 96,04’e yükseldi.
İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler zerzevat fiyatları kaynaklı olarak taze meyve zerzevat fiyatlarında gerilemenin sürdüğüne işaret ederken, öteki işlenmemiş besin kaleminde çiğ süt referans fiyat düzenlemesinin etkilediği süt ile pirinç, patates ve kuru yemiş fiyatlarındaki artış dikkati çekti.
İşlenmiş besin fiyatlarında görülen yüzde 7,53’lük artışta ise peynir ve başka süt eserleri, ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler, çay ve şekerle kontaklı eserler öne çıktı.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları haziranda yüzde 2,61 artarken, yıllık enflasyon yüzde 70,99’a yükseldi. Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın da yansımaları izlendi. Bu periyotta alkol-tütün kümesinin aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,12 puan oldu.
Tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkiledi
Yurt içi üretici fiyatları haziranda yüzde 6,77 artarken, yıllık enflasyon 6,15 puan yükselişle yüzde 138,31’e yükseldi.
Uluslararası ve yurt içi güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeyler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkiledi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyonun tüm alt kümelerde yükseldiği görülürken, bilhassa güç enflasyonundaki artış dikkati çekti. Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, rafine edilmiş petrol eserleri, ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, elektrik-gaz-buhar ve iklimlendirme, kimyasal eserler ile içecekler alt kalemlerindeki artışlar öne çıktı.
Türkiye enflasyonda dünya 5’incisi
Türkiye, dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 5’inci ülke. Venezuela yüzde 5000 yıllık enflasyonla birinci sırada bulunurken, onu Lübnan yüzde 224, Sudan yüzde 195, Zimbabve ise yüzde 92 ile izliyor. Avrupa ülkelerinde yıllık enflasyon oranı bizim aylık enflasyon oranıyla başa baş gidiyor.