AKP’li 75 milletvekilinin imzasını taşıyan Çay Kanunu Teklifi, TBMM Başkanlığı’na bugün sunuldu. Teklif yasalaşırsa 1984 tarihli ve 3092 sayılı Çay Kanunu büsbütün yürürlükten kalkacak.
Teklifte kanunun maksat ve kapsamı, “Çay tarımı ve yaş çay yaprağı ile kuru çay üretimi ve satışına dair yol, temel ve yükümlülükleri düzenlemek, çay üretimi ve satışıyla ilgili bu kanunda yer alan düzenleyici ve denetleyici kurallara ters davrananlar hakkında idari yaptırımları belirlemek” olarak açıklandı.
Teklifte, işletmelere A, B ve C olarak kategorilere ayrıldı. Çay üretimi yapılan arazi, “çay bahçesi” olarak tanımlandı. Üreticilerin ve muhalefetin çay üretimini özel dala mahkûm etmekle suçladığı Ulusal Çay Kurulu, yaş çay alım fiyatını belirlemek üzere teklifte yer aldı.
İşletmeler bakanlık onayıyla kurulacak
Kanun teklifine nazaran; çay tarım alanları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tespit edilecek. Bu alanlar dışında çay tarımı yapılamayacak. Çay tarım alanlarına giren yerlerde çay bahçesi kuracak olanlar, evvelden ruhsatname almak zorunda olacak. Ruhsatsız yetiştirilen çay bitkileri, masrafları sorumlusuna ilişkin olmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından söktürülecek. Çay tarımı, kendi ismine düzenlenen çay bahçesi ruhsatnamesine sahip üreticiler tarafından yapılacak. Çay üreticileri, ilgili sisteme kayıt yaptırmak ve üretime devam ettiği sürece kayıtların güncellemek zorunda olacak. Tarım ve Orman Bakanlığı, çay bahçelerini olumsuz etkileyecek ziraî faaliyetlere müsaade vermeyecek ve gerektiğinde çay tarımını etkileyecek uzaklıklarda kimyevi gübre ve bitki müdafaa eserlerinin kullanımını sınırlayabilecek.
Gerçek yahut hukukî şahıslar, gerekli müsaadeleri almak koşuluyla kuru çay üreten işletme kurabilecek. Bakanlık, işletmelerin koşulları taşımadığını tespit etmesi halinde lisansları iptal edecek yahut pazarlayabilecekleri ölçüde değişiklik yapabilecek.
Yaş çay alım fiyatını ulusal çay kurulu belirleyecek
Yaş çay alım fiyatı, Ulusal Çay Kurulu tarafından belirlenerek ilan edilecek. Yaş çay alım fiyatı, arz ve talep durumu ile üretim maliyetleri dikkate alınarak her yıl hasat periyodu başlamadan evvel belirlenecek. O yıla temel alım fiyatın belirlenmemesi halinde, bir evvelki yılın alım fiyatı Vergi Tarz Kanunu’na nazaran artırılacak. Yaş çay üreticileri tarafından kuru çay üreten ve işletmelere satılan yaş çay yapraklarının bedeli, yaş çay üreticileri ismine açılan banka hesaplarına, kuru çay üreten işletmelerce alım tarihinden itibaren en geç altı ay içinde ödenecek. Kaidelere ters olarak üretim yapanlar, tespit edilen tarihten itibaren geçerli olmak üzere, pazarlama yılında ve bir sonraki yıl boyunca yaş çay yaprağı satışı yapamayacak ve çay işletmeleri de bu halde üretilen yaş çayı alamayacak. Yaş çay yaprakları, belirlenen çay alım yerlerinde, A yahut B lisansına sahip işletmeler tarafından satın alınacak. İşletmeler çay eksperi istihdam etmek zorunda olacak.
400 bin liraya kadar para cezası
Bakanlık, üretici ve işletmeleri denetleyecek ve gerekli gördüğü her bilgiyi isteyebilecek.
Belirtilen koşullara uymayanlar hakkında idari yaptırımlar, mahallin en büyük idari mülki amiri tarafından uygulanacak. İdari para cezalarına ait fiyat, bir dekara bir metrekare cinsinden oranı ile tespit edilecek. İdari para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin beş yıl içinde tekrarı halinde verilecek para cezası, bir evvelki verilen cezanın iki katı olarak uygulanacak.
Mevcut ruhsat ve müsaadeler geçerli olacak
Bu kanun yürürlüğe girmeden evvel çay tarım olanı olarak ilan edilen alanların statüsü, ilgili mevzuat kararları uyarınca düzenlenen çay bahçesi ruhsatnameleri, kuru çay üreten işletmelerin çalışma müsaadeleri, bu kanun yürürlüğe girdikten sonra da geçerli olacak. Fakat üreticiler üç yıl içinde, işletmeler altı ay içinde gerekli kaideleri yerine getirecek.