CIA’nın insansız hava araçlarıyla Afganistan’da El Esas önderi Eymen el Zevahiri’yi öldürdükten sonra ABD’li yetkililerin açıklamalarına dikkat ettiniz mi? Başkan Joe Biden’ın etrafındakiler Zevahiri’nin vefatının onun Taliban tarafından korunup korunmadığına dair soruları gündeme getirdiğini ileri sürüyorlar. Bu türlü yapmakla Zevahiri’nin öldürülmesinde Taliban’dan dayanak aldıklarını gizleyebileceklerini sanmaları nitekim gülünç.
Belki de tutsaktı
Çekilmiş olmakla bir arada geride onlarca casusunu Afganistan’da bırakmış olan ABD’nin, Zevahiri’nin Kabil’de öldürüldüğü meskenin ABD Büyükelçiliği’nin neredeyse yanı başında olduğunun bilinmediğini mi düşünüyor “Şu Biden’ın etrafındakiler?” Saklanmak, korunmak istenen biri, ABD’nin de haberdar olması mümkün bir meskende neden tutulsun? Zevahiri bir müddettir Taliban tarafından yerleştirildiği bu konutta yaşıyordu. Her manada denetim altında olduğu muhakkak olan Zevahiri belirli ki Taliban’ın tutsağıydı. Konutun, Taliban’ın üst seviye kumandanlarından birinin meskeni olduğunu da bilmekte fayda var.
Büyük amaç değildi
Buna değiniriz lakin evvel şunu vurgulayalım; Zevahiri, ABD’nin lisana getirmeyi pek sevdiği tezinin bilakis çok büyük bir amaç de değildi aslında. Silahlı elemanlarının birçoklarını, El Kaide’den kopan IŞİD’e kaptırmış, Afganistan’da Taliban’ın çizdiği hudutlar içinde harekete mecbur bırakılmış, hareket gücü kalmamış bir hareketin başkanı olarak “büyük hedef” tarifinden epey uzaktı. Usame bin Ladin’den sonra ABD için büyük maksat sayılacak bir El Esas başkanı de olmadı aslında. Ancak öldürülmesi ABD’nin Afganistan’dan çekilmenin yarattığı prestij kaybını yine kazanma emeline yardımcı olacak elbette. Ayrıyeten çekilse de dilediği vakit Afganistan’da operasyon yapabileceğini dünyaya göstermesine de yardımcı olacak. Lider Biden’ın operasyonu “Afganistan’da savaşa girmeden de terörizmi yok etmenin mümkün olduğunun kanıtı” olarak değerlendirmesi bu nedenle manalı. Tekrar Biden’ın, Zevahiri’nin vefatının “11 Eylül kurbanlarının aileleri ile El Esas’ın elinde acı çeken herkese küçük bir huzur getirmesini umduğunu” söylemesi de yabana atılacak bir propaganda değil elbette.
Ama Pakistan’da öldürdüğü Usame bin Ladin’i Afganistan’daki Tora Bora dağlarında yıllarca ele geçiremeyen ABD, Kabil’in nispeten lüks sayılan Sherpur mahallesinde, şu sıralar kapalı olan elçiliğinin burnunun tabanındaki Zevahiri’yi de Taliban’ın bilgisi dahilinde “uçurulmuş” bir istihbarat sayesinde vurabildi, bu kesin.
Anlaşma o denli diyor
Bunu neden yapsın Taliban? Geçen yıl Eşref Gani idaresinin çökmesi üzerine ABD ile yapılan “yönetimi devretme” mutabakatı bir manada Taliban’ın da normalleşmesinin ilanıydı. Hem olağanlaşmanın hem ABD/Batı’nın ekonomik dayanağını almanın kaidelerinden biri Taliban’ın başta El Düstur olmak üzere ülkedeki “radikal unsurları” etkisizleştirmesiydi. Yıllardır Afganistan’da bulunan, hiç de yakalanamayan Zevahiri’nin, Taliban, idaresi devralalı şimdi bir yılı geçmişken yeri tespit edilerek öldürülmesi kelam konusu mutabakatın bir kesimi. Donald Trump devrinde yapılan, Doha Mutabakatı olarak da bilinen, mutabakat uyarınca ABD, Taliban’ın Afganistan’ın El Esas yahut öbür milletlerarası “terörist gruplar”ca üs olarak kullanılmasını önleyeceği kelamına karşılık olarak, Mayıs 2021’e kadar tüm birliklerini Afganistan’dan çekme kelamı vermişti.
Nasıl öğrendi?
ABD’nin Zevahiri’nin Kabil’de olduğunu nasıl öğrendiği konusu hakikaten karanlık. Taliban’dan da El Kaide’den de nefret eden, CIA’ya ihbarda bulunabilecek birçok Afgan var elbette. Fakat Washington’un gözüne girmek isteyen Taliban önderleri de olabilir pekala. Ladin ile Zevahiri’nin Taliban için “kirli, çıkarcı fırsatçı tehlikeli” dediklerini Zevahiri’nin 2010’daki bir görüntü açıklamasında duymuştuk. O açıklamada Zevahiri, “öğüt verme bahtım olsaydı ABD’ye Molla Ömer’e (Taliban’ın kurucusu) El Kaide’yi bitir buyruğu vermesini önerirdim. Taliban buna hayır demezdi” diyordu.
Biden idaresi geçtiğimiz günlerde Taliban’a IŞİD’e karşı muhalefetinden ötürü mali yardımda bulundu. Bu yardımların gelmesini garanti edecek bir ABD operasyonuna her vakit evet diyecek bir örgüt Taliban. Bizdeki nasyonal sosyalist mollanın sandığı üzere ABD aksisi falan da değil.
Zevahiri’nin öldürülmesine Taliban’ın reaksiyonunun ne kadar cılız olduğu “yapılan operasyon Doha Anlaşması’na aykırı” açıklamasından belirli. Tüm yansısı buydu.
ABD’nin “Zehaviri’nin vefatı Taliban’ın onu sakladığı sorularını gündeme getirdi” açıklamaları hücumun “Taliban’a rağmen” yapıldığına dünya kamuoyunu inandırma gayretinden öbür bir şey değil. Olağan ki bu türlü söyleyecek; “Zevahiri’yi Taliban yardımıyla bulup vurduk” diyecek hali yok elbette. Bu açıklama Taliban’ı ülke içinde ittifak yaptığı cihatçı güçler ile IŞİD karşısında muhafaza maksadını da içeriyor. Zevahiri’nin vefatında parmağının olduğunun ortaya çıkması Taliban’ı, şu anda gücü ne olursa olsun, cihatçı kümelerin gayesi yapar, kısa ya da uzun vadede.
ABD, Taliban’ı, “acaba Zevahiri’yi barındırıyor muydu?” sorularıyla aslında koruyup kollamış oluyor. Afganistan’da durum Taliban aleyhine değiştiği anda Zevahiri’nin Taliban yardımıyla öldürüldüğünü yeniden ABD açıklayacak dünyaya.
Göreceğiz bunu.