İran müzakere heyetinin danışmanı ve Tahran Üniversitesi öğretim görevlilerinden Muhammed Marandi, Twitter hesabından paylaştığı iletisinde, Tahran’ın Avrupa Birliği’nin (AB) nükleer müzakerelerde son mutabakat taslağı olarak sunduğu teklife verdiği karşılığı kıymetlendirdi. İran’ın AB’ye ilettiği karşılığında telaşlarını lisana getirdiğini ve müzakerelerde tahlil bekleyen problemlerin aşılmasının sıkıntı olmayacağını belirterek, “Bu telaşlar geçmişteki ABD ve AB’nin mutabakattaki ihlallerine dayanmaktadır. (Henüz) bir mutabakat olacağını söyleyemem ancak muahedeye her zamankinden daha yakınız” sözlerini kullandı.
‘ABD gerçekçi ve esnek olursa mutabakata verilebilir’
İran, Avrupa Birliği’nin (AB) nükleer müzakerelerde son mutabakat taslağı olarak sunduğu teklife yazılı cevap verdiğini duyurdu. İran resmi ajansı IRNA’nın haberine nazaran, Tahran, müzakerelerin koordinatörü AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde son yol haritası olarak kabul edilen mutabakat taslağına ait görüşlerini dün AB’ye iletti. Haberde, cevabın içeriği hakkında ayrıntı verilmedi lakin AB tarafından sunulan sonuncu mutabakat taslağına ABD’nin karşılığının “gerçekçi ve esnek” olması halinde bir muahedeye varılacağı belirtildi. İran’ın, müzakerelerde çözülemeyen üç hususta ABD’den esneklik göstermesini, bunların mutabakat metninde yer almasını ve muahedenin devamının garanti altına alınmasını sağlayacak garantiler beklediği söz edildi.
Ne olmuştu?
İran ile 2015’te imzalanan nükleer mutabakatın tekrar tam manasıyla uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşünün ele alındığı nükleer görüşmeler, Nisan 2021’den bu yana aralıklarla Viyana’da yapılıyor. Viyana’da Rusya, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere ve İran’dan üst seviye temsilcilerin iştirakiyle yapılan müzakerelere eski ABD Lideri Donald Trump periyodunda 2018’de muahededen tek taraflı çekilen Washington, AB aracılığıyla dolaylı iştirak sağlıyor.
Washington, Tahran’ın mutabakattaki taahhütlerine geri dönmesini isterken, İran nükleer mutabakattan ayrılan taraf olarak öncelikle ABD’nin mutabakata dönerek tüm yaptırımları kaldırmasını ve mutabakattan tekrar ayrılmayacağına dair teminat vermesini talep ediyor. İran ayrıyeten son mutabakat için nükleer programıyla ilgili milletlerarası “siyasi soruşturmaların” kapatılmasını istiyor.
AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Borrell’in 25 Haziran’daki Tahran ziyaretinde, ABD ile İran ortasında AB aracılığıyla yapılan dolaylı görüşmelerin Doha’da sürdürülmesine karar verilmişti. 29 Haziran’da yapılan görüşmelerde de ilerleme sağlanamadığı açıklanmıştı. Borrell, 20 Temmuz’da İran ile ABD ortasındaki uyuşmazlığı çözmek için taraflara yeni bir taslak metin sunduğunu duyurmuştu. Tahran ve Washington idareleri de AB’nin sunduğu yeni tahlil tekliflerini olumlu karşıladıklarını ilan etmişti.
Müzakerelere yine başlamak için 4 Ağustos’ta yine Viyana’da toplanan taraflar, 4 gün süren görüşmelerde az da olsa ilerleme kaydedildiğini açıklamıştı. Son olarak ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, 11 Ağustos’ta ismi açıklanmayan Avrupalı diplomatlara dayandırdığı haberde, AB’nin, görüşmelerdeki tıkanıklığı aşmak için İran’ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ait BM soruşturmasını kapatmayı amaçlayan bir öneriyi Tahran’a sunduğunu yazmıştı.
İran, AB’nin nükleer müzakerelerde son mutabakat taslağı olarak sunduğu tekliflere yazılı cevap verdiğini duyurmuş ve ABD’den “esneklik” beklediğini açıklamıştı.